Een betere toekomst voor scenariobedragen

Sinds september 2019 kunnen deelnemers op www.mijnpensioenoverzicht.nl inzicht krijgen in de onzekerheid rond de verwachte hoogte van hun pensioenuitkering. Ook het jaarlijkse Uniform Pensioenoverzicht (UPO) dat elke deelnemer krijgt biedt dit inzicht nu. Naast een verwachte aanspraak krijgen ze ook de pensioenaanspraak getoond in scenario’s voor goed en slecht weer.

Die scenario’s zijn uitgerekend op basis van de zogeheten uniforme reken methodiek (URM). Het woord uniform doelt erop dat alle pensioenfondsen (en verzekeraars) op vergelijkbare wijze deze berekening maken. De bedragen die fondsen opleveren zijn zo vergelijkbaar en optelbaar; het Pensioenregister telt voor een deelnemer alle pensioenaanspraken en de scenariobedragen bij elkaar op.

De doelstelling van de scenariobedragen is om de deelnemers te laten zien wat mee- en tegenvallers doen met het pensioen, zoals mogelijk koopkrachtverlies door inflatie. Dit zou hen meer handelingsperspectief moeten geven, zoals bijsparen bij dreigende tekorten, aanpassen van risicoprofiel (bij DC) of (deels) eerder met pensioen gaan bij meevallers.

Het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid evalueert nu samen met de pensioensector de uniforme rekenmethodiek. Wij hebben voor onszelf op een rij gezet waar deze methodiek nog voor verbetering vatbaar is. De meeste van deze aanbevelingen zijn ook van toepassing in het nieuwe pensioencontract, of komen daar zelf het beste tot hun recht.

Wij doen zes aanbevelingen

1. Overweeg nog eens goed of scenariobedragen wel meerwaarde bieden voor jongeren. Voor hen bieden scenariobedragen weinig inzicht (zie ook 2) en handelingsperspectief. Onderzoek of het tot een bepaalde leeftijd mogelijk nuttiger is om alleen te communiceren over het actuele vermogen en de impact van premie en rendement.
2. Maak de scenarioset beter geschikt voor het vaststellen van een passend risicoprofiel. De scenariobedragen kunnen deelnemers van DC-regelingen dan meerwaarde bieden bij de keuze voor een risicoprofiel en de daarbij behorende lifecycle mix. In de praktijk zien we dat de scenarioset momenteel voor jongeren het beeld geeft dat meer risico nemen loont, zonder extra risico’s.
3. Communiceer ook de onzekerheid van pensioen gedurende de uitkeringsfase. Dat gebeurt bij voorkeur met een langere horizon door bijvoorbeeld ook de scenariobedragen 10 jaar na pensionering te laten zien (zie ook 4). Het communiceren van onzekerheid ná pensionering – in de periode voordat mensen pensioneren – voorkomt de onjuiste perceptie dat de deelnemer na pensionering een zeker (reëel) pensioen krijgt.
4. Onderzoek hoe scenariobedragen kunnen bijdragen aan betere pensioneringskeuzes. Scenariobedragen lijken meerwaarde te bieden bij het maken van pensioneringskeuzes blijkt uit intern onderzoek, zeker als die ook de onzekerheid ná pensionering laten zien.
5. Beperk het aantal URM-berekeningen om bredere toepassingen van scenariobedragen te faciliteren. De overstap van 2.000 naar 10.000 scenario’s geeft geen beter beeld voor deelnemers van de onzekerheid. Het betekent wel veel meer rekentijd en vertraagt een verdere/bredere uitrol van URM. Hier zijn wij uitgebreider op ingegaan in een eerder blog.
6. Zorg voor robuustere scenariobedragen. Wijzigingen van scenariobedragen van jaar op jaar door andere aannames in de uniforme rekenmethodiek zouden alleen goed uitlegbare veranderingen moeten weergeven, die deelnemer kan relateren aan berichtgeving over de economie of financiële markten in bv de media. De huidige scenariosets en veranderingen van scenariobedragen door wijziging van de scenarioset of omstandigheden voldoen hier nu niet aan, want kan resulteren in wantrouwen van de cijfers.

Voor een uitgebreidere analyse verwijzen we naar ons artikel ‘Toekomstscenario’s voor de Uniforme Rekenmethodiek (URM)’ in Tijdschrift voor PensioenVraagstukken van augustus 2020.