Prinsjesdag 2016

Door de verhoging van de AOW-leeftijd en de hervormingen in de zorg zijn deze instituties volgens het kabinet toekomstbestendig gemaakt. Maar nieuwe ontwikkelingen zullen ook de komende jaren om bijsturing vragen. Welke plannen zijn er voor 2017 gemaakt?

Algemeen beeld
Waar in de Troonrede het woord ‘pensioen’ in het geheel niet aan de orde kwam, wordt in de Miljoenennota wel ingegaan op de toekomst van het pensioenstelsel. Het huidige kabinet heeft het stelsel een onderhoudsbeurt gegeven (verhoging AOW-leeftijd, versobering Witteveen, aanpassing FTK) maar stelt dat er zeker nog werk te doen is om het pensioenstelsel toekomstbestendig te maken.

Een toekomstig stelsel vraagt om meer verandering en bijsturing. Het kabinet heeft de aanpak van een drietal complexe vraagstukken al in de steigers gezet en voor een deel uitgewerkt in opties. Een volgend kabinet kan hier verder mee aan de slag. Deze vraagstukken betreffen de positie van zelfstandigen, de toekomst van het pensioenstelsel, en tot slot een verdere verlaging van de belastingdruk op arbeid.

Toekomst pensioenstelsel
De lijn die is ingezet met de Pensioendialoog en de Perspectiefnota Toekomst pensioenstelsel wordt in de gepresenteerde kabinetsplannen doorgetrokken. De ambitie is om de zogenoemde doorsneesystematiek af te schaffen en te vervangen door een actuarieel fairdere systematiek van pensioenopbouw. De nieuwe pensioenovereenkomst moet de mogelijkheid om collectief, solidair en tegen relatief lage kosten pensioen op te bouwen behouden maar meer ruimte bieden voor maatwerk, keuzemogelijkheden en transparantie. Het kabinet geeft aan dat het belangrijk is om toekomstig beleid over de pensioenen en de woningmarkt in samenhang te zien en de belastingdruk op arbeid te verlagen. Het kabinet beoogt een nieuw stelsel dat aan bovenstaande wensen voldoet per 2020 in te voeren.
Hoewel de keuzes voor de inrichting van het toekomstige pensioenstelsel door een volgend kabinet gemaakt zullen worden, voert dit kabinet nog een aantal vervolgactiviteiten uit, waaronder een uitwerking van de verschillende transitiepaden voor het afschaffen van de doorsneesystematiek en een onderzoek naar de mogelijkheid om bij pensionering het pensioen deels als een bedrag ineens te ontvangen.

Het kabinet kondigt tot slot nog een aantal beleidswijzigingen op pensioengebied aan:

• Het streven is om op 1 juli 2017 een wettelijke verplichting van waardeoverdracht van kleine pensioenen in werking te laten treden die in de plaats treedt van het huidige recht van afkoop.
• Het kabinet ziet voorlopig af van de invoering van de kostendelersnorm in de AOW.

Zelfstandigen
De toekomst van het pensioenstelsel wordt, samen met de positie van zelfstandigen, als een van de complexe vraagstukken neergezet die de komende jaren om bijsturing vragen.
Het aantal zzp-ers en flexwerkers is het afgelopen decennium sterk toegenomen. Deze ontwikkeling kan volgens de Miljoenennota “niet los worden gezien van het grote verschil in institutionele behandeling – fiscaal en qua bescherming tegen inkomensrisico’s zoals pensioen en arbeidsongeschiktheid – tussen zzp-ers, flexibele werknemers en werknemers met een vast dienstverband.” Via een interdepartementaal onderzoek heeft het kabinet eerder onderzocht hoe deze verschillen verkleind kunnen worden en schetst verschillende opties. Het kabinet heeft echter geen vervolg gegeven aan dit onderzoek. In de Miljoenennota stelt het kabinet dat er een breder maatschappelijk debat noodzakelijk is, voordat instituties worden aangepast. Mark Boumans, beleidsjurist bij PGGM, schreef hier eerder over en concludeert dat niets doen geen optie is voor de lange termijn: ‘..het aantal zzp’ers stijgt en dit vraagt om een passende toekomstvisie.’

Vermindering administratieve lasten
Het kabinet heeft verschillende maatregelen aangekondigd die administratieve lasten verminderen en de uitvoering eenvoudiger maken. Via het wetsvoorstel “uitfasering pensioen in eigen beheer” worden ook een aantal maatregelen getroffen om de administratieve lasten te verlagen. Het gaat hierbij o.a. om de afschaffing van de 100%-toets. Daarnaast mogen pensioenuitkeringen weer de 1e van de maand ingaan, en vervalt het doorwerkvereiste per 1 januari 2017. Ook vindt er een versoepeling plaats van het nabestaanden overbruggingspensioen.

Ook wordt de inhoudingsplicht dividendbelasting voor vrijgestelde Vpb-lichamen (waaronder pensioenfondsen) afgeschaft. Tot op heden moet, bij het uitkeren van dividend aan een pensioenfonds, dividendbelasting worden ingehouden en afgedragen aan de Belastingdienst. Deze dividendbelasting kan vervolgens worden teruggevraagd. Door de afschaffing hoeft dit ‘kasrondje’ niet meer gemaakt te worden.

Nationale Investeringsinstelling
Het kabinet heeft aangekondigd nog deze kabinetsperiode een voorstel uit te werken voor een Nationale Financieringsinstelling. Volgens het kabinet kunnen hogere investeringen de kracht van de Nederlandse economie versterken en ziet het voor zichzelf met name een rol weggelegd op het gebied van innovatie, klimaat en ondernemerschap.

Vooruitblik
Met de reeds doorgevoerde hervormingen enerzijds en de verkiezingen in het vooruitzicht anderzijds, is de begroting voor 2017 relatief beleidsarm. Er worden geen nieuwe hervormingen meer aangekondigd. De Algemene Politieke Beschouwingen, waarbij de Tweede Kamer traditioneel met de regering debatteert over de Prinsjesdagstukken, betekende dit jaar dan ook feitelijk het startschot voor de verkiezingscampagnes.

De Tweede Kamer gaat de komende tijd verder aan de slag met de behandeling van de Prinsjesdagstukken. In de week van 4 oktober volgen de Financiële Beschouwingen, waarbij de Tweede Kamer met minister Dijsselbloem en staatssecretaris Wiebes van Financiën over de begroting van volgend jaar debatteert. In de maanden daarna worden de begrotingen van de verschillende ministeries behandeld.