Verleg de blik naar de lange termijn

​We houden elkaar in korte termijn-houdgreep

De afgelopen jaren is de horizon waarop beleggers kijken en hun beslissingen baseren voortdurend korter geworden. Het management van beursondernemingen klaagt dat de enorme aandacht van analisten en beleggers voor de cijfers van het komende kwartaal maakt dat zij minder investeren dan goed zou zijn voor maximale waardecreatie op de lange termijn.

Hoewel pensioenfondsen bij uitstek lange termijnbeleggers kunnen zijn, vormen ze ook onderdeel van deze korte-termijn dans: de aandacht gaat zeker op de publieke markten vaak uit naar de performance op korte termijn ten opzichte van een benchmark en het beheersen daarvan.

Als een interne of externe manager meer dan een jaar of twee ‘underperformance’ laat zien moet je van goeden huize komen om hem niet te ontslaan.

Voor pensioenfondsen heeft passief beleggen de afgelopen decennia bewezen dat het een goed, eenvoudig en betrouwbaar recept is om het marktrendement te oogsten. Toch draagt ook passief beleggen in de marktindex bij aan het korte-termijn beleggen: door het vertrouwen dat de onzichtbare hand van de markt zorgt voor de juiste prijs en zo tot een inzet van het geïnvesteerde kapitaal dat op de lange termijn zo goed mogelijk rendeert.

Geloof in sturende kracht van geld
Als veel beleggers vertrouwen op die onzichtbare hand, wie zorgt dan voor de lange termijn efficiënte inzet van schaars kapitaal? Pensioenfondsen beheren uit naam van hun deelnemers de ingelegde premie op een lange termijn, tientallen jaren. Tegelijkertijd klagen beursondernemingen dat ze zich te weinig kunnen richten op de lange termijn en daardoor minder waarde creëren dan zij zouden kunnen.

Tussen vraag en aanbod van kapitaal gaat er dus iets niet goed. En er is meer: veel ondernemingen produceren bijvoorbeeld als bijeffect van hun activiteiten relatief veel CO2. Op korte termijn leidt dat misschien tot winstmaximalisatie, op lange termijn maakt dat ze zowel maatschappelijk als economisch een probleem zullen krijgen.

Markten prijzen dit soort zaken meestal pas op een relatief korte horizon in, ik zou zeggen op een horizon van een jaar of twee. Bij een sterkere focus op de lange termijn worden deze risico’s inzichtelijk en kunnen deze worden meegewogen bij de beleggingsbeslissingen.

PGGM gelooft dat we door bewust te sturen met geld deze negatieve bij-effecten kunnen verkleinen en wellicht zelfs het lange termijnrendement en de stabiliteit daarvan kunnen verhogen. Dit maakt dat we graag samen met anderen nadenken over de manier waarop we meer op de lange termijn gericht zouden kunnen beleggen.

Dit betekent trouwens niet dat daarmee het bestaande recept waardeloos zal worden. Op dit moment lijkt het mij dat een verstandige beleggingsportefeuille op termijn eerder zal bestaan uit een combinatie van recepten, bijvoorbeeld index-achtige mandaten en lange-termijn mandaten dan uit het een of het ander. Voordat pensioenbeleggers lange-termijn beleggen omarmen en op grote schaal inzetten moet er nog veel water door de Rijn.

Samenwerken binnen FCLT
FCLT (‘Focusing Capital on the Long-Term’) is een samenwerkingsverband tussen ondernemingen, vermogensbeheerders en consultants. PGGM is lid, net als een aantal andere pensioenbeleggers wereldwijd. FCLT ontwikkelt gereedschappen en benaderingen die institutionele beleggers en het management van ondernemingen ondersteunen bij waardecreatie op de lange termijn.

Op FCLT.ORG is een grote hoeveelheid documenten te vinden. Een van mijn favorieten is ‘Investing for the future: a long-term portfolio guide’ (pdf), waarin een vijftal kern-adviezen staat om meer op de lange termijn gericht te gaan beleggen.

Waarom de S&P long-term index ondersteunen?
Eén van de vijf adviezen in ‘Investing for the future’ is: selecteer en ontwerp benchmarks die aansluiten bij lange termijn waardecreatie. De S&P long-term index is voortgekomen uit een initiatief van enkele FCLT-leden en geeft op basis van een aantal mechanische criteria een universum van ondernemingen dat heeft laten zien stabiele en stevige rendementen te halen. We zien deze index als een eerste stap die het bewustzijn over Lange Termijn Beleggen bij beleggers zal vergroten en lange-termijn beleggen daarmee dichterbij brengen. Daarom juichen we deze ontwikkeling toe.

Is het de ideale index? Nee, waarschijnlijk verre van. Dat kan ook niet in een keer. Uw eerste personal computer was ook niet de ideale. Past deze index bij PGGM en gaat PGGM haar klanten adviseren te beleggen in deze index? Ook niet, om een aantal redenen:

1. De index weerspiegelt niet onze uitsluitingen en bijvoorbeeld het CO2-beleid van PGGM voor een aantal van zijn klanten.
2. We moeten samen met onze klanten nader uitwerken hoe (passief) beleggen in een index zich verhoudt tot lange termijnbeleggen. Is het echt zo dat je met een beperkt aantal criteria een goed onderscheid kunt maken tussen ondernemingen die zich op de lange termijn richten en ondernemingen die dat niet doen? En kan dat zonder verder oordeel over de activiteiten van die ondernemingen? Is het bijvoorbeeld OK als de producten van die ondernemingen mensen dik of ongezond maken?
3. PGGM bewandelt al andere paden binnen de beursgenoteerde aandelenportefeuille die op de lange termijn gericht zijn of lijken op deze benchmark: de Kwaliteit-strategie binnen de alternatieve aandelenstrategieën selecteert aandelen op een manier die lijkt op de manier waarop de S&P-long term index dat doet. Daarnaast zetten we dit jaar de eerste stappen in een mandaat dat Beleggen in Oplossingen / Aandelen heet. Met dit mandaat streven we ernaar op de aandelenmarkt op lange termijn een goed rendement te halen en tegelijkertijd bij te dragen aan het verkleinen van vier grote wereldwijde problemen: klimaatverandering, waterschaarste, gezondheidzorg en voedselzekerheid.

Gaat PGGM lange-termijn mandaten adviseren?
We geloven sterk in de combinatie van de lange termijn en pensioenbeleggen. Maar er zijn nog veel vragen te beantwoorden voordat lange-termijnmandaten op grote schaal succesvol ingezet zullen worden.

Daaronder zitten vragen als: hoe ziet een goed mandaat voor lange-termijn beleggen eruit en hoe houd je tussentijds de vinger aan de pols? Kun je zo’n mandaat goed uitbesteden aan een externe vermogensbeheerder of kun je het beter intern beheren? En: een lange termijn belegger haalt zich waarschijnlijk extra kosten op de hals, staat daartegenover naar verwachting een extra rendement of vermindering van het risico dat voldoende de moeite waard is?

Op dit soort vragen gaan we mede in FCLT verband antwoorden formuleren. De komende jaren staan in het teken van het ontwikkelen van het instrumentarium om beheersbare stappen te kunnen zetten en ervaring op te doen.