Gaat er dan toch iets gebeuren met het pensioen van de zzp’er?

Het kabinet heeft de afgelopen jaren enkele maatregelen getroffen die zzp’ers tot pensioensparen moeten stimuleren. Zo kan tegenwoordig een lijfrentepolis zonder sanctie bij arbeidsongeschiktheid worden afgekocht en zo blijft deze lijfrentepolis ook buiten de bijstandstoets. Daarnaast zijn er nieuwe lijfrenteaanbieders gekomen die zich specifiek op de zzp-doelgroep richten. Al deze initiatieven hebben niet geleid tot een flinke stijging van de pensioendeelname van zzp’ers. We zijn dus geen stap verder.

Op naar een volgende regeerperiode dan maar. De Tweede Kamerverkiezingen komen er aan en de verkiezingsprogramma’s zijn in concept bekend. Daarin wordt volop aandacht besteed aan de positie van zzp’ers. Dan moet ook wel. Al is het maar omdat de 1 miljoen zzp’ers zo’n 15 kamerzetels vertegenwoordigen. De meeste partijen willen het pensioen van zzp’ers verbeteren. Maar wat de concrete plannen zijn, is niet duidelijk. Helder is wel dat de meeste partijen een pensioenplicht een brug te ver vinden. Ik schat in dat dit er in de komende kabinetsperiode niet van zal komen. Vrijwillige pensioendeelname voor zzp’ers lijkt ook straks het uitgangspunt te blijven. Vraag is dan hoe in deze constellatie de opbouwmogelijkheden van zelfstandigen kunnen worden verbeterd.

Een oplossing ligt voor de hand. De verbetering kan namelijk worden gerealiseerd door zzp’ers toegang te bieden tot de tweede pijler. Zij kunnen zich dan aansluiten bij het pensioenfonds in de branche waarin men werkt, bij een premiepensioeninstelling of in een aparte zzp-kring bij een algemeen pensioenfonds. Vrijwillige aansluiting combineert het voordeel van vrijwilligheid met de mogelijkheid tot pensioenopbouw bij een pensioenuitvoerder in de tweede pijler. Zij kunnen dan net als werknemers profiteren van de (schaal- en kosten)voordelen van solidaire en collectieve regelingen. En dit is nu net de belangrijkste troef van ons pensioenstelsel. Een dergelijke vrijwillige aansluiting is wettelijk nu niet toegestaan, maar een wetsaanpassing is zo geschreven. Vrijwillige aansluiting moet overigens niet worden verward met vrijwillige voortzetting. Dit laatste is wel toegestaan.
Zzp’ers kunnen de pensioenregeling waar zij eerder als werknemer aan deelnamen, voor een periode van maximaal 10 jaar vrijwillig voortzetten. Bij vrijwillige aansluiting is er geen koppeling met een eerdere dienstbetrekking.

Wordt vrijwillige aansluiting dan een succes? Neen, zullen de criticasters zeggen: zzp’ers vinden pensioen te duur, er is onvoldoende maatwerk en het vrijwillige karakter zal zzp’ers niet aanzetten tot participatie in een pensioenregeling. Maar het kan wel een succes worden als pensioenfondsen investeren in adequate pensioenproducten die zijn afgestemd op de behoeften van zzp’ers. Als opdrachtgevers vanuit een goed opdrachtgeverschap fatsoenlijke tarieven gaan bieden. En last but not least, als zzp’ers het belang van pensioen zelf gaan inzien. Indien alle partijen vanuit een gezamenlijk gedeeld belang de handschoen oppakken, dan kan er straks onder het nieuwe kabinet toch nog iets gebeuren met het pensioen van de zzp’er.