Nieuw stelsel kan toe met sturing op kortere horizon

Binnen ons huidige pensioenstelsel sturen pensioenfondsen op een horizon van wel tachtig jaar de toekomst in. Hiertoe worden aannames gemaakt over ontwikkelingen van de rente en de levensverwachting voor de komende tachtig jaar. Iedereen zal begrijpen dan deze aannames subjectief zijn. Wie weet immers hoe de wereld er over 80 jaar uit ziet?

Maar een verandering in die subjectieve aannames binnen pensioen heeft wel grote gevolgen. Bij een lager veronderstelde rente dalen de dekkingsgraden met mogelijk nominale kortingen tot gevolg. Bij een hoger veronderstelde rente stijgt de dekkingsgraad en kunnen fondsen mogelijk weer snel indexeren.

Elke aanpassing in de subjectieve aannames leidt tot herverdeling tussen jong en oud. Keer je nu meer(minder) uit, dan is er later minder(meer) beschikbaar in de pot.

De subjectieve aannames vormen daarmee een bron voor eindeloze discussies. Op zo’n lange horizon is er immers simpelweg niet één waarheid. En kies je nu voor de ene waarheid dan is dat gunstig voor jong, kies je voor de andere dan is dat gunstig voor oud. Mede hierdoor is er onvrede over het huidige pensioencontract en kiezen groepen graag hun eigen waarheid. Het is niet (meer) uit te leggen en dat tast het vertrouwen in het stelsel aan.

Een nieuw pensioencontract met sturing op een kortere horizon (vijftien tot dertig jaar bijvoorbeeld) kan uitkomst bieden. In zo’n contract bouw je eerst kapitaal, en je zet dit kapitaal pas vlak voor de pensioenleeftijd om in een pensioenuitkering.

Zo gaan aannames van rente en levensverwachting in de sturing van pensioen pas een betekenende rol spelen in de uitkeringsfase. Dat maakt de horizon veel korter, en de subjectiviteit minder.

De Sociaal Economische Raad is momenteel bezig met de uitwerking van een nieuw pensioencontract. Een persoonlijk pensioen met collectieve risicodeling. De uitwerking van een toekomstig pensioencontract door de SER lijkt daarmee de goede kant op te gaan met minderharde beloften en ook minder subjectieve aannamen. We hopen dat de ingeslagen weg wordt voortgezet, maar waarschuwen wel dat het systeem niet wederom onnodig complex wordt.