Pensioen als inzet van lange termijnvisie

Pensioenkapitaal effectief inzetten
De voordelen van ons unieke stelsel van kapitaalgedekt pensioen laten zich steeds moeilijker plukken. De almaar dalende rente drukt de huidige en toekomstige rendementen op pensioenbeleggingen en verzwaart de verplichtingen van de pensioenfondsen. Indexaties zijn niet meer mogelijk en massaal korten wordt een realistisch scenario.

De kern van het probleem, en de belangrijkste oorzaak voor de dalende rente, is het zeer moeizame economische herstel na de crisis van 2008. De grote recessie maakte duidelijk dat ingrijpende hervormingen nodig zijn om meer dynamiek te brengen in onze vergrijzende economieën. De ECB verschafte vervolgens met onorthodoxe monetaire maatregelen ruimte aan overheden om zulke hervormingen te treffen.

Nu dit hervormingsbeleid onvoldoende op gang komt, voelt de ECB de noodzaak steeds grover geschut in te zetten. Het is een monetair recept dat nu schadelijke bijwerkingen begint te geven, zoals spaarders inmiddels pijnlijk duidelijk wordt.

In deze context is behoefte aan een nieuw kader waarin we pensioenkapitaal effectief kunnen inzetten voor het versterken en verduurzamen van onze economie. Zo’n kader vraagt om een lange termijnvisie, samenwerking en commitment van de partijen die hieraan kunnen bijdragen.

Dit komt samen in de uitdaging waarvoor we worden gesteld bij de energietransitie. Daar is veel lange termijnkapitaal voor nodig dat pensioenfondsen beschikbaar kunnen stellen. De overheid zou in het risico kunnen delen en zo deze investeringen op gang helpen. Op deze wijze hebben pensioenfondsen en overheid een gezamenlijk belang, dat ook weer een waarborg biedt voor stabiele regelgeving die nodig is voor lange termijnbeleggingen.

De energietransitie zou kansen bieden aan pensioenfondsen om te beleggen in de reële economie en de groeipotentie van de economie te ondersteunen. Denk aan de ‘energierotonde’, die het Rotterdamse havencluster, de tuinbouw in het Westland en Zuid-Hollandse huishoudens energie-efficiënter zou kunnen maken. Pensioenkapitaal kan ook een rol spelen in het energiezuinig maken van bestaande huurwoningen, waarmee we de uitstoot van CO2 kunnen terugbrengen en Nederland aanzienlijk duurzamer maken.

Waar we de samenwerking met de overheid nodig hebben om te investeren in economische vernieuwing, zoeken we deze tegelijkertijd als het gaat om het vormgeven van een nieuw pensioenstelsel. Deze twee opgaven komen hier in feite op natuurlijke wijze samen.

Een nieuw pensioenstelsel zal gebouwd moeten worden op collectiviteit en continuïteit om het pensioenkapitaal te laten werken zoals hierboven geschetst. Om onze economieën in de komende decennia robuust te houden, is langdurige beschikbaarheid van grote hoeveelheden risicokapitaal nodig. Pensioenfondsen, waar het geld van miljoenen mensen langdurig bijeen wordt gebracht, zijn bij uitstek geschikt om die functie te vervullen.

Tegelijkertijd willen deelnemers in pensioenfondsen zich terecht meer ‘eigenaar’ voelen van hun geld. Ook dat moet geregeld worden in een nieuw stelsel. Het moet mogelijk zijn om persoonlijke pensioenrekeningen en de introductie van aanvullende individuele keuzemogelijkheden te combineren met het clusteren van kapitaal. Alleen zo blijven we in staat risico’s die we individueel niet kunnen dragen, gezamenlijk te delen en ons kapitaal zo in te zetten dat het in onze economische toekomst kan worden geïnvesteerd.

Graag willen we samen met overheden en andere partijen aan deze twee opgaven werken. De overgang naar een tijdperk van duurzamere energie is al ingezet, en biedt enorme kansen voor het bedrijfsleven. Ook worden de eerste bewegingen zichtbaar naar een nieuw en langverwacht pensioenstelsel. PGGM pleit ervoor beide bewegingen dienstbaar aan elkaar te maken, als een bijdrage aan – wat wij noemen – een waardevolle toekomst.