Alleen met vitale werknemers wordt 'zorg-implosie' voorkomen

Nieuwe aanwas van vakmensen is hard nodig, maar minstens zo belangrijk is hen vitaal te houden gedurende hun loopbaan. Nu vallen te veel van hen voortijdig uit, wat de belasting voor de overige collega’s nog weer groter maakt. We moeten voorkomen dat de zorg implodeert omdat er simpelweg te weinig zorgverleners beschikbaar zijn.

De inhoudelijke uitdagingen van de sector zorg en welzijn worden vaak besproken in termen van geld. Maar vreemd genoeg gaat het nauwelijks over ons echte kapitaal: de zorgmedewerkers. Zonder hen kan de sector niet bestaan. En als we dan de grote uitvalpercentages onder zorgpersoneel zien, wordt duidelijk hoe kwetsbaar ons zorgsysteem eigenlijk is.

Eerst de cijfers: de zorgsector kent de hoogste kans op uitval en uiteindelijk arbeidsongeschiktheid. Door verzuim zijn in de zorg elke dag circa 60 duizend mensen niet op hun werk aanwezig. Daar bovenop zijn op dit moment 72 duizend mensen in de sector arbeidsongeschikt, van de 60-plussers zelfs negentien procent. Door de oplopende pensioenleeftijd zijn er steeds meer oudere zorgverleners, en wordt de kans op uitval groter.

Cru genoeg blijkt uitgerekend de zorg- en welzijnssector dus de ‘ziekste’ sector. Een sector die tegelijkertijd wordt geconfronteerd met een toenemende zorgvraag vanuit de vergrijzende samenleving. Als gevolg van deze ontwikkelingen lopen de wachtlijsten van patiënten nu al op.

Verzuim kost de sector niet alleen geld (dit jaar ruim 3 miljard euro), maar leidt zoals gezegd ook tot extra werkdruk voor de aanwezige medewerkers: een negatieve spiraal. De groeiende arbeidsongeschiktheid heeft daarnaast ook een prijs voor de pensioenregeling. Het arbeidsongeschiktheidspensioen, waarbij de pensioenopbouw premievrij wordt gemaakt, kost het Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) dit jaar 345 miljoen euro. Dit bedrag is niet beschikbaar voor ouderdomspensioen. Het zal duidelijk zijn: er is grote druk om te komen met oplossingen.

PGGM, als uitvoeringsorganisatie van het pensioen in de zorgsector, voelt met PFZW de verantwoordelijkheid en de urgentie deze maatschappelijke uitdaging niet alleen te agenderen, maar om de handen ineen te slaan met de werkgevers – zij staan voor de immense opgave om hun werknemers duurzaam inzetbaar te houden. Ook willen we de hand reiken naar de werknemers voor wie het een persoonlijk drama is om vroegtijdig en afgebrand te moeten stoppen met werken.

Dat doen we vanuit onze basis-opdracht: het realiseren van een goede pensioenregeling. Te denken valt aan wat moderne online oplossingen (fintech) deelnemers te bieden heeft. Zo hebben we een instrument ontwikkeld dat PFZW-deelnemers op simpele wijze kosteloos inzicht biedt in wat bijvoorbeeld deeltijdpensionering voor hun huishoudinkomen betekent. Deelnemers reageren hier zeer enthousiast op. Het draagt hopelijk bij aan gezondere oudere werknemers met minder verzuim.

De deelnemersdata zijn ook een zeer rijke bron voor werkgevers om beter in te schatten hoe ze de vergrijzing van hun personeelsbestand kunnen opvangen. We kunnen hier helpen met het geven van HR-advies. Ook kunnen we een platform bieden aan de zorgsector om succesvolle oplossingen onderling te delen. Alles voor een vitale zorgsector, met gezonde werknemers die hun zo belangrijke maatschappelijke taak kunnen uitvoeren. Immers, als we vitaliteit niet echt aanpakken, is een toekomst met oplopende wachtlijsten ons lot.

Frido Kraanen

Deze blog is ook als opiniestuk gepubliceerd in dagblad Trouw (14 juni, p.22) en op de website van Trouw.